Bosh og'rig'i

​​Bosh og‘rig‘i nima?

Bosh og‘rig‘i boshning istalgan qismidagi og‘riqni anglatadi. Bu og‘riq boshning bir yoki ikki tomonida bo‘lishi, bir joyda qolishi yoki bir sohadan boshqasiga tarqalishi mumkin. Ba’zan bu hissiyot boshni qattiq siqib turgan tasmadek tuyuladi.

Og‘riq o‘tkir va sanchuvchi, lo‘qillovchi yoki doimiy bo‘g‘iq og‘riq bo‘lishi mumkin. Bosh og‘rig‘i asta-sekin boshlanishi yoki to‘satdan paydo bo‘lishi, bir necha daqiqadan bir necha kungacha davom etishi mumkin.

Asosiy sabablarni tushunish

Shifokorlar bosh og‘rig‘ining xususiyatlariga qarab uning asosiy sababini aniqlaydi va eng samarali davolash usulini belgilaydi. Ko‘pchilik bosh og‘riqlari xavfli bo‘lmasa-da, ba’zilari jiddiy tibbiy holatlardan darak berishi mumkin.

Tibbiyot mutaxassislari bosh og‘riqlarini kelib chiqishiga ko‘ra ikki asosiy toifaga ajratadi:

Birlamchi bosh og‘riqlari

Bunday bosh og‘riqlari boshning og‘riqqa sezgir qismlari haddan tashqari faollashganda yoki noto‘g‘ri ishlayotganda paydo bo‘ladi. Ular boshqa kasalliklarning alomati emas, balki alohida kasallik hisoblanadi.

Birlamchi bosh og‘riqlariga bir nechta omillar sabab bo‘lishi mumkin, jumladan miyaning kimyoviy muvozanati buzilishi, asab muammolari, bosh suyagi atrofidagi qon tomirlari bilan bog‘liq muammolar yoki bosh va bo‘yin mushaklarining taranglashuvi. Genetik omillar ham ba’zi odamlarni bunday bosh og‘riqlariga moyil qilishi mumkin.

Keng tarqalgan birlamchi bosh og‘riqlari turlariga quyidagilar kiradi:

• Klaster bosh og‘riqlari
• Migrenlar (aurali yoki aurasiz)
• Zo‘riqishdan kelib chiqadigan bosh og‘riqlari (Tension bosh og’riq)
• Uch shoxli avtonom sefalalgiyalar

Ba’zi kamroq uchraydigan birlamchi bosh og‘riqlari o‘ziga xos xususiyatlarga ega:

• Doimiy kundalik bosh og‘riqlari
• Yo‘taldan kelib chiqadigan bosh og‘riqlari
• Jismoniy mashqlar tufayli paydo bo‘ladigan bosh og‘riqlari
• Jinsiy faoliyat bilan bog‘liq bosh og‘riqlari

Birlamchi bosh og‘riqlarini keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan turmush tarzi omillariga quyidagilar kiradi:

• Spirtli ichimliklar iste’moli (ayniqsa qizil vino)
• Nitratlar qo‘shilgan qayta ishlangan go‘sht kabi ba’zi oziq-ovqatlarni iste’mol qilish
• Uyqu tartibining buzilishi yoki uyqusizlik
• Noto‘g‘ri qomat
• Ovqatlanishning o‘tkazib yuborilishi
• Yuqori stress darajasi

Ikkilamchi bosh og‘riqlari

Bu bosh og‘riqlari boshning og‘riqqa sezgir asablarini ta’sirlantiruvchi boshqa tibbiy holatlardan darak beruvchi belgilardir. Asosiy holatning og‘irligi turlicha bo‘lishi mumkin.

Ikkilamchi bosh og‘riqlari ko‘plab sog‘liq muammolari natijasida yuzaga kelishi mumkin, masalan:

• Sinusit
• Qon tomir kasalliklari (yorilishlar, tromblar, anevrizmalar)
• Bosh miya o‘smalari yoki tug‘ma nuqsonlari
• Zaharlanish yoki zaharli moddalar ta’siri
• Bosh jarohatlari
• COVID-19, gripp yoki meningit kabi yuqumli kasalliklar
• Suvsizlanish
• Tish kasalliklari
• Qon bosimining ko‘tarilishi
• Dori vositalarining nojo‘ya ta’siri yoki haddan tashqari ko‘p qo‘llanilishi
• Glaukoma kabi ko‘z kasalliklari

Ikkilamchi bosh og‘riqlarining o‘ziga xos turlariga quyidagilar kiradi:

• Sovuq taomlardan kelib chiqadigan "miya muzlashi"
• Og‘riq qoldiruvchi dori vositalarini haddan tashqari ko‘p qo‘llashdan kelib chiqadigan bosh og‘riqlari
• Yallig‘lanish tufayli sinuslar bilan bog‘liq bosh og‘riqlari
• Orqa miya suyuqligi bosimining o‘zgarishidan kelib chiqadigan bosh og‘riqlari
• Turli jiddiy sabablarga ko‘ra to‘satdan paydo bo‘ladigan kuchli "momaqaldiroq" bosh og‘riqlari